O próximo mes de xullo terá lugar en Bruxelas a segunda ronda de negociacións para a modernización do Tratado sobre a Carta da Enerxía (TCE). Un tratado que pouca xente coñece, mais que afecta as nosas vidas máis do que pensamos.
Queremos aproveitar esta reunión para achegarlle ao goberno unha carta asinada pola cidadanía e a sociedade civil solicitando a saída do estado español do TCE.
Se queres sumar a túa asinatura, a do teu colectivo ou organización, entra no seguinte formulario.
SOLICITAMOS A SAÍDA DO ESTADO ESPAÑOL DO TRATADO SOBRE A CARTA DA ENERXÍA
As organizacións da sociedade civil, sindicatos e representantes políticos que asinamos a presente carta dirixímonos ao Goberno de España, como membro da Conferencia da Carta da Enerxía, para solicitarlle a saída do Reino de España do Tratado da Carta da Enerxía (TCE) ante a celebración da segunda ronda de negociacións para a súa modernización o próximo mes de xuño en Bruxelas.
Nunha situación de crise climática e sanitaria, na que se deberán tomar medidas lexislativas extraordinarias, consideramos que o TCE consitúe unha grave ameaza para o interese público, debido á súa incompatibilidade co obxectivo de limitar o incremento da temperatura global en 1,5 ºC do Acordo de París sobre o clima, coas políticas necesarias para a transición enerxética xusta e con outras medidas imprescindíbeis de políticas públicas. O TCE pon en perigo os obxectivos contidos no Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) e a proposta de Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética.
O TCE é un tratado multilateral de investimentos no sector enerxético concebido a finais dos anos 90 e ratificado actualmente por 53 estados de Europa, Asia Central e Xapón. É un acordo extremadamente asimétrico, que outorga grandes privilexios a corporacións e investidores do sector da enerxía. O TCE contén moitas normas, mais son as disposicións que protexen os investimentos estranxeiros no sector enerxético ─como as cláusulas de solución de conflitos investidor-Estado (ISDS)─ especialmente preocupantes. Estas disposicións instauran uns tribunais de arbitraxe privados, compostos por tres avogados especializados en dereito comercial internacional, que funcionan á marxe dos tribunais públicos existentes, nun proceso opaco polo que os investidores estranxeiros poden demandar os Estados cando estes executan medidas que afectan os seus intereses económicos, e reclamar por cifras desorbitadas de diñeiro público.
Desta maneira, o TCE está sendo utilizado ─e o será cada vez máis─ para cuestionar aquelas medidas lexislativas dirixidas a eliminar progresivamente as fontes de enerxía fósil e nuclear. Será un obstáculo para priorizar o investimento en enerxías renovábeis e en eficiencia enerxética, para pór a produción de enerxía baixo o control público e para adoptar medidas que poñan fin á pobreza enerxética.
No actual contexto de emerxencia climática, ecolóxica e social, podemos enumerar polo menos cinco razóns polas cais o TCE supón un grave perigo:
- O TCE pon en risco os orzamentos públicos e o diñeiro dos contribuíntes.
Ningún acordo de comercio e investimentos do mundo deu lugar a tantas demandas investidor-Estado como o TCE. En marzo de 2020, o número total de demandas ISDS coñecidas interpostas baixo este tratado tiña alcanzado a alarmante cifra de 129. A finais de 2019, os diferentes gobernos xa tiñan sido condenados a pagar máis de 52 mil millóns de dólares, cantidade equivalente ao investimento anual necesario para proporcionar acceso á electricidade a persoas que carecen dela a escala mundial. O Reino de España é, a día de hoxe, o máis demandado baixo o TCE, acumulando un total de 47 denuncias, das que, 16 xa se resolveron a favor do investidor. Isto supón 1.046 millóns de euros. Esta cifra equivale a case que 7 veces o orzamento que España se comprometeu a aportar ao Fondo Verde da ONU para apoiar accións frente ao cambio climático.
- O TCE protexe os investimentos de combustíbeis fósiles, e utilízase para cuestionar e socavar as imprescindíbeis medidas de acción climática e ambiental.
Mentras que a descarbonización dos sistemas produtivos e económicos é crucial para enfrentar a emerxencia climática que ameaza a vida no planeta tal e como a coñecemos, os investimentos no sector da enerxía fósil (petróleo, gas, nuclear e carbón) encóntranse altamente protexidas baixo o TCE. Son numerosos os casos de demandas de investidores estranxeiros a Estados signatarios do TCE pola adopción de medidas encamiñadas á acción climática e á protección ambiental. Desde a recente ameaza de demanda millonaria de Uniper e RWE contra Holanda tras a aprobación de unha lei para o peche das centrais de carbón para xeración eléctrica en 2030, até a demanda da multinacional sueca Vattenfall contra Alemaña en 2009 por regular a protección da calidade da agua e da biodiversidade nunha planta eléctrica de carbón por valor de 1.400 millóns de euros. Ou a demanda de Rockhopper contra Italia en 2016 pola prohibición de novos proxectos de perforación de petróleo nas súas costas por valor de 40-50 millóns de dólares.
- O TCE ameaza o impulso ás enerxías renovábeis.
Conseguir un planeta libre de combustíbeis fósiles no que a produción de enerxía estexa baseada en fontes renovábeis é un gran desafío que requere grandes cambios de regulacións e leis. Considerando o precedente dos casos anteriormente descritos, é previsíbel imaxinar un escenario no que a posta en marcha do Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) dea paso a demandas millonarias contra Estados que lexislan pola consecución da neutralidade climática. No caso do Estado español, isto suporía un grave obstáculo na transición enerxética de un estado altamente vulnerébel ao cambio climático. Case que a metade (22 de 47) das demandas coñecidas contra o Reino de España ─aínda que basean os seus casos nos recortes das subvencións ás enerxías renovábeis─ son de investidores con vínculos na industria do gas, carbón, petróleo ou enerxía nuclear. O TCE non defende as pequenas empresas e as renovábeis.
- O TCE pode ser utilizado para combater as medidas destinadas a facer a enerxía asequíbel e a poñela baixo control público.
Varios estados de Europa do Leste foron demandados en virtude do TCE por ter aprobado medidas encamiñadas a limitar os elevados beneficios das compañías enerxéticas e a reducir os prezos da electricidade para os consumidores. As disposicións do TCE tamén poden utilizarse contra as iniciativas dirixidas a pór a produción e os servizos enerxéticos baixo propiedade e control público e democrático, así como a reverter os efectos negativos das fracasadas privatizacións do sector enerxético. Isto resulta especialmente preocupante no contexto de pobreza enerxética que sofren moitas familias en España. En 2018, o 15% dos lares do estado español sofrían temperaturas inadecuadas, demorábase no pagamento das facturas de enerxía ou ambas as dúas. Ao redor de 6,8 millóns de persoas sofreron pobreza enerxética ou estaban en risco de sofrela. Segundo Eurostat, España é o cuarto estado da Unión Europea co prezo da electricidad máis elevado e, sen embargo, o salario medio dos lares españoles está por baixo da media da UE.
- A arbitraxe entre investidores e Estados no marco do TCE é contrario ao Estado de Dereito e socava os sistemas xurídicos estatais.
Contrariamente ao principio de igualdade de acceso á xustiza, o TCE crea un sistema xudicial paralelo a disposición exclusiva de algúns dos axentes sociais con maior poder económico: os investidores estranxeiros. É de sobra coñecido que os árbitros privados que resolven os conflitos investidor-Estado gañan sumas millonarias con estes casos, contando así cun importante incentivo para apoiar, independentemente de cal sexa o interese público, o forte auxe dos litixios amparados polo TCE. Baixo este tratado, os árbitros gozan de un amplo poder á hora de determinar a forma na
que se interpretan as cláusulas contractuais en beneficio dos investidores, con enormes consecuencias sobre os orzamentos públicos. Así mesmo, en contra dos principios básicos de independencia e publicidade que rexen en calquera modelo de xustiza propio dun sistema democrático, as arbitraxes do TCE son altamente secretas e esconden con frecuencia conflitos de intereses que envolven os árbitros, vinculados a intereses empresariais.
Por outra parte, até a actualidade só cinco grandes firmas de avogados participaron no 46% de todas as demandas coñecidas en virtude do TCE. Resulta inadmisíbel que firmas de avogados, árbitros de natureza privada e investidores obteñan ingresos astronómicos a costa de litixios contra Estados que afectan a intereses xerais e diñeiro dos e das contribuintes. Neste sentido, o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, na súa sentenza de 2018 sobre o caso Achmea (Caso C-284/16), rexeitou con claridade a cláusula de arbitraxe dun acordo de investimento celebrado entre Estados membros da UE por resultar contrario ao Dereito da Unión.
Demandas das organizacións asinantes
En base ao aquí explicado, e á vista do inicio da segunda ronda de negociación para a modernización do TCE durante o próximo mes de xuño, as organizacións asinantes desta carta consideramos que, no seu estado actual, é moi improbábel que o proceso de modernización do TCE solucione os fallos descritos. Entre outras razóns, o mandato da UE para as negociacións do TCE non prevé o fin da protección dos investimentos en combustíbeis fósiles e enerxía nuclear, a exclusión das arbitraxes de investimento ISDS ou outras formas de solución de conflitos entre investidores e Estados nen a incorporación de obxectivos coercitivos para facer frente á emerxencia climática ou a degradación ambiental .
Mentres que a UE e España xa declararon a emerxencia climática e pretenden estar na vangarda da acción polo clima, resulta incongruente permanecer nun tratado que protexe os investimentos en combustíbeis fósiles.
En consecuencia, as organizacións e sindicatos asinantes facemos un chamado ao Goberno do Estado español a:
- Retirarse do TCE e plantexar no Consello da UE o seu derrogamento de maneira conxunta. O artigo 47 do TCE prevé a retirada do Tratado en calquera momento. Italia, por exemplo, xa o fixo en 2016. É simplemente unha cuestión de vontade política.
- Non continuar co actual proceso de modernización do TCE, xa que, polo seu limitado alcance e os conflitos de intereses involucrados, dificilmente poderá dar lugar a un tratado respectuoso co clima e o medio ambiente.
- Pór freo de inmediato ao proceso de expansión xeográfica do TCE e non permitir ningunha nova adhesión ao mesmo no seu estado actual.
- Solicitar a eliminación dos mecanismos de resolución de conflitos investidor-Estado, sexan o ISDS, o ICS, ou o Tribunal Multilateral de Investiemntos (MIC), tanto no TCE como noutros acordos actuais e futuros.
Se quieres sumar a túa asinatura, a do teu colectivo ou organización, entra no formulario.
Asinaturas de organizacións e membros da sociedade civil
- Abrir Brecha
- Acció Ecologista-Agró
- Africaye
- Aliança contra la Pobresa Energètica
- Aliança per l’Emergència Climàtica
- Alianza por el Clima
- AlterNativa – Intercanvi amb Pobles Indígenes
- Alternativa Republicana
- Amics de la Terra Mallorca
- Amigos de la Tierra
- Anticapitalistas
- ARBA (Asociación para la Recuperación del Bosque Autóctono)
- Asamblea de Vivienda de Usera (Madrid)
- ASIA-Associació Salut I Agroecología
- Asociación Actúa por un Mundo Sostenible
- Asociación Asturiana de Amigos de la Naturaleza (A.N.A.)
- Asociación Conceyu pola Transición Xusta
- Asociación Cultural Plural Anitzak
- Asociación de Cultura Popular Alborada -Gallur
- Asociación de Permacultura ATTA
- Asociación de Usuarios de la Sanidad de Bizkaia. SUMENDI
- Asociación de vecinos Goya Dalí
- Asociación Educativa La Guiosfera
- Asociación EntrePueblos
- Asociación Kutembea na Tanzania
- Asociación Los Pies en la Tierra
- Asociación Mesa de la Ría de Huelva
- Asociación Otro Tiempo
- Asociación Picu Rabicu
- Asociación Plataforma Salvemos las Villuercas
- Asociación Pro Derechos Humanos de Andalucía (APDHA) – Delegación de Sevilla
- Asociación Victimas de la Justicia
- Asociación Vuelta al Campo
- Associació de Dones La Frontissa
- Asturies pol Clima
- ATTAC España
- Attac País Valencia
- Avirueco
- Barbastro Animalista
- Biziz bizi
- Birdindmurcia
- Blind books
- Campanya Catalunya No als Tractats de Comerç i Inversió
- Centro de Asesoría y Estudios Sociales (CAES Cooperativa)
- Cerna
- CGT Alacant
- CGT Huelva
- CGT Menorca
- CGT-LKN de Euskal Herria
- CIDES (Centro de Iniciativas y Desarrollo Sostenible)
- Climacció
- CNT Valencia
- Consumidores Construyendo Futuro
- Colectivo Feminista Las Tejedoras
- Colectivo Toma la Plaza 15M Alicante
- Collectiu Ecología i Pau
- Comisión Legal Sol
- Confederación General del Trabajo (CGT)
- Confederación Intersindical
- Cooperacció
- Cooperativa El Poblet SCCL
- Cooperativa La Unió del Poblenou
- Coordinadora de ONG para el Desarrollo-España
- Coordinadora de Pensionistas de Euskadi
- Coordinadora Ecoloxista d’Asturies
- Coordinadora ONGs Desarrollo de Canarias (CONGDCA)
- DES DE BAIX
- Dones Llibertàries de CGT
- Dones x Dones
- Eco Acción
- ECOAR Global
- ECOGEIN
- Ecoimpulso
- Ecologistas en Acción Andalucía
- Ecologistas en Acción Extremadura
- Ecologistas en Acción de la Sierra de Huelva
- Ecologistas en Acción de Sanlúcar
- Ecologistas en Acción El Puerto de Sta. María
- Ecologistas en Acción Valencia
- Ecologistas en Acción. Confederación estatal
- Ekologistak Martxan
- ELA Sindikatua
- EnergEtica coop.
- Energy Consulting Siglo XXI
- Enerofilms
- Enginyeria Sense Fronteres
- ESK Sindikatua
- Extinction Rebellion (España)
- Extinction Rebellion Málaga
- Federación española de Ingeniería Sin Fronteras
- Federación Regional de Asociaciones Vecinales de Madrid (FRAVM)
- Federación Servicios a la Ciudadanía FSC-CCOO
- Feministas por el Clima
- Frente de Pueblos en Defensa de la Tierra y Agua Morelos, Puebla, Tlaxcala (México)
- Fridays For Future Huesca
- Fridays For Future Madrid
- Fridays For Future Marchena
- Fundació Deixalles
- Fundación de los Comunes
- GOB Mallorca
- Goiener Elkartea
- GRAMA (Grupo de Acción para el Medio Ambiente)
- Greenpeace España
- Grup local de Barcelona de Somenergia
- Grupo de Estudios Africanos de la UAM (GEA-UAM)
- Gure Energia
- Instituto Internacional de Derecho y Medio Ambiente (IIDMA)
- Instituto de Sostenibilidad Energética
- Intersindical de la Región Murciana
- Intersindical Valenciana
- La Garbancita Ecológica S. Coop. Mad. de Consumo Responsable Agroecológico
- LAB Sindikatua
- Lafede.cat – Organitzacions per a la Justícia Global
- Lavapiés ¿dónde vas?
- Les Agulles – Ecologistas en Acción
- Libertarias
- Madres por el Clima
- Madres por el Clima Asturias
- Madres por el Clima Cantabria
- Marea Pensionista Horta-Guinardó
- Marxa Mundial de les Dones-Catalunya
- Mikelazulo Kultur Elkartea
- Movimiento Ibérico Antinuclear
- No TTIP Tarragona-Reus
- Novact
- Observatori del Deute en la Globalització (ODG)
- Observatori DESC
- Observatorio de Multinacionales en América Latina – Paz con Dignidad
- Ongd AFRICANDO
- ONGDI Fondo Verde
- Pachakuti
- Perifèries
- Plataforma Antitérmica La Pereda
- Plataforma Auditoría Ciudadana de la Deuda
- Plataforma Ciudadana para una Transición Ecológica Justa
- Plataforma Ciudadana Zaragoza sin Fractura -ZsF
- Plataforma d’Afectats per la Hipoteca de Barcelona
- Plataforma en Defensa de los Paisajes de Teruel
- Plataforma por un Nuevo Modelo Energético
- Plataforma Renta Básica
- Plataforma Unitaria contra la Autopista Eléctrica
- Politki Elkartea
- PROCÉS CONSTITUENT
- PUPA (Plataforma de Usuarios y Pacientes en Defensa de una Sanidad Pública Universal y de Calidad para Tod@s)
- REAS – Red de Redes de Economía Alternativa y Solidaria
- Recortes Cero
- Red de Apoyo Mutuo en respuesta a los Megaproyectos Energéticos
- Red de Mujeres por una Transición Energética Ecofeminista
- Red de ONGD de Madrid
- Red Ecofeminista
- Red Universidades cultivadas
- Revo Prosperidad Sostenible
- Ruralitzem
- Sanaconsciencia
- Sindicato co.bas comissió de base
- SOLABRIA Sociedad Cooperativa
- Solidaridad Internacional Andalucía
- Som Energia SCCL
- Som Mobilitat SCCL
- Stecyl
- STEILAS
- Surgencia Medio Ambiente y Dinámica de Grupos, S.L.
- Sukar Horia
- Terraferida
- TRADENER
- Trawunche Madrid (Coordinación de Apoyo al Pueblo Mapuche)
- UGT
- Universidad Popular de Permacultura
- UPClima
- USOC-Mecalux.
- Verdegaia
- Volem Sencelles
- Xarxa per la sobirania energètica (Xse)
- Yayoflautas Madrid
- Adoración Guamán. Profesora de derecho en la Universitat de València
- Adrián Almazán. Investigador del Foro Transiciones
- Alberto Cabello Sánchez. Profesor en la Universidad de Extremadura
- Alberto Matarán Ruiz. Doctor Ambientólogo en el Departamento de Urbanística y Ordenación del Territorio en la Escuela Técnica Superior de Arquitectura de la Universidad de Granada
- Almudena Hernando. Profesora titular en el Departamento de Prehistoria, Facultad de Geografía e Historia, de la Universidad Complutense
- Ana Isabel Marrades. Profesora de Derecho Constitucional de la Universitat de València
- Anna Pérez Catalá. Ambientóloga especializada en comunicación sobre cambio climático
- Arcadi Oliveres Boadella. Presidente de la Universtat Internacional de la Pau (UNIPAU)
- Ariel Jérez Novara. Profesor Ciencias Políticas en la Universidad Complutense de Madrid y delegado de Innovación y Sostenibilidad FCPS-UCM
- Armando Fernández Steinko. Profesor titular de Sociología en la Universidad Complutense de Madrid
- Belén Martínez Madrid. Profesora titular del Departamento de Medicina y Cirugía Animal de la Facultad de Veterinaria de la Universidad Complutense de Madrid
- Carlos Sánchez Mato. Responsable de Políticas Económicas de IU y profesor de Economía en la Universidad Complutense de Madrid
- Carlos Vázquez. Secretario de Area Externa del Comité Central del PCE
- Carmen Castro García. Profesora de economía en la Universitat de València y especialista en políticas de género
- Carmen Velayos Castelo. Profesora titular de Ética y Filosofía Política en la Universidad de Salamanca
- Conchi Avellán Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Coral Ramírez Guerra. Miembro de la Coordinadora Federal de Més País Catalunya
- David Cid Colomer. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Dolores Póliz. Portavoz EQUO Cantabria
- Enrique Santiago Romero. Secretario General del Partido Comunista de España
- Ernest Urtasun, Eurodiputado de Catalunya En Comú
- Eva Aladro Vico. Profesora de la Universidad Complutense de Madrid
- Eva García Sempere. Coordinadora área de medio ambiente de IU y exdiputada
- Federico Demaria. Profesor de Economía Ecológica en la Universitat de Barcelona
- Fernando Luengo Escalonilla. Economista
- Gabriel Moreno Campo. Portavoz de EQUO Cantabria
- Gerardo Pisarello. Diputado y profesor de Derecho Constitucional de la Universidad de Barcelona
- Gorka Bueno Mendieta. Profesor titular de la Universidad UPV/EHU
- Iñaki Barcena Hinojal. Catedrático de Ciencia Política en Euskal Herriko Unibertsitatea
- Iria Vázquez Silva. Profesora de Sociología en la Universidad de Vigo
- Itsaxo Apraiz Larruzea. Doctora en Bioquímica
- Jéssica Álbiach. Presidenta de Catalunya en Comú Podem een el Parlament de Catalunya
- Joaquín Aparicio. Profesor Emérito Universidad Castilla-La Mancha
- Jorge Fonseca Castro. Catedrático Economía Aplicada en la Universidad Complutense de Madrid
- Jorge Riechmann. Profesor en la Universidad Autónoma de Madrid (Departamento de Filosofía) y Coordinador del Grupo de Investigación Transdisciplinar sobre Transiciones Socioecológicas (GinTRANS2)
- José Albelda. Profesor de la Universidad Politécnica de Valencia
- José Carlos González Lorente. Responsable de Sostenibilidad en CCOO
- José Manuel Rodríguez Victoriano. Profesor de la Universidad de Valencia
- Joseba Azkarraga Etxagibel. Profesor e investigador en Euskal Herriko Unibertsitatea
- Juan Carlos Monedero. Profesor de Ciencia Política y de la Administración en la Universidad Complutense de Madrid
- Juán Hernández Zubizarreta Profesor de la UPV/ EHU e investigador de OMAL
- Karmelo Garay Alarcia. Concejal por Unidas Podemos
- Lorena Ruiz-Huerta Garcia de Viedma. Abogada
- Lucas Ferro. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Luis Rico García-Amado. Coordinador general de Ecologistas en Acción
- Mª Luisa Moltó Carbonell. Catedrática de Análisis Económico de la Universitat de València
- Manu Pineda. Eurodiputado de Izquierda Unida Unidas-Podemos
- Marc Parés Franzi. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Marco Masetti. Doctor Arquitectura y Energia, La Salle, Universitat Ramon Llull
- Margarita Mediavilla Pascual. Profesora de la Escuela de Ingenierías Industriales y miembro del grupo de investigación en Energía, Economía y Dinámica de Sistemas de la de la Universidad de Valladolid
- María Eugenia Rodríguez Palop. Eurodiputada y profesora de Filosofía del derecho especializada en derechos humanos
- Marta Ribas Frías. Diputa del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Miguel Urbán Crespo. Eurodiputado
- Mikel Córdoba. Jurista y consultor en derechos humanos
- Niall Binns. Profesor titular de Literatura Hispanoamericana en la Universidad Complutense de Madrid
- Óscar Carpintero. Profesor de Economía Aplicada en la Universidad de Valladolid
- Pablo Jiménez. Responsable en Tratados de Comercio e Inversión de IU (Izquierda Unida)
- Paco Segura. Coordinador general de Ecologistas en Acción
- Ramón del Buey Cañas. Profesor e investigador en la Universidad Autónoma de Madrid
- Roberto Cantoni. Investigador de la Universitat Autònoma de Barcelona
- Salvador González Santiago Responsable de movimientos sociales del PCE-EPK, ARABA
- Sira Rego. Eurodiputada
- Susana Segovia. Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Tomás R. Villasante. Profesor Honorífico de la Universidad Complutense de Madrid
- Xavier Pedrol Rovira. Profesor de Filosofía del Derecho en la Universidad de Barcelona
- Yayo Herrero. Antropóloga, ingeniera, educadora social y activista ecofeminista
- Yolanda López. Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
O próximo mes de xullo terá lugar en Bruxelas a segunda ronda de negociacións para a modernización do Tratado sobre a Carta da Enerxía (TCE). Un tratado que pouca xente coñece, mais que afecta as nosas vidas máis do que pensamos.
Queremos aproveitar esta reunión para achegarlle ao goberno unha carta asinada pola cidadanía e a sociedade civil solicitando a saída do estado español do TCE.
Se queres sumar a túa asinatura, a do teu colectivo ou organización, entra no seguinte formulario.
SOLICITAMOS A SAÍDA DO ESTADO ESPAÑOL DO TRATADO SOBRE A CARTA DA ENERXÍA
As organizacións da sociedade civil, sindicatos e representantes políticos que asinamos a presente carta dirixímonos ao Goberno de España, como membro da Conferencia da Carta da Enerxía, para solicitarlle a saída do Reino de España do Tratado da Carta da Enerxía (TCE) ante a celebración da segunda ronda de negociacións para a súa modernización o próximo mes de xuño en Bruxelas.
Nunha situación de crise climática e sanitaria, na que se deberán tomar medidas lexislativas extraordinarias, consideramos que o TCE consitúe unha grave ameaza para o interese público, debido á súa incompatibilidade co obxectivo de limitar o incremento da temperatura global en 1,5 ºC do Acordo de París sobre o clima, coas políticas necesarias para a transición enerxética xusta e con outras medidas imprescindíbeis de políticas públicas. O TCE pon en perigo os obxectivos contidos no Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) e a proposta de Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética.
O TCE é un tratado multilateral de investimentos no sector enerxético concebido a finais dos anos 90 e ratificado actualmente por 53 estados de Europa, Asia Central e Xapón. É un acordo extremadamente asimétrico, que outorga grandes privilexios a corporacións e investidores do sector da enerxía. O TCE contén moitas normas, mais son as disposicións que protexen os investimentos estranxeiros no sector enerxético ─como as cláusulas de solución de conflitos investidor-Estado (ISDS)─ especialmente preocupantes. Estas disposicións instauran uns tribunais de arbitraxe privados, compostos por tres avogados especializados en dereito comercial internacional, que funcionan á marxe dos tribunais públicos existentes, nun proceso opaco polo que os investidores estranxeiros poden demandar os Estados cando estes executan medidas que afectan os seus intereses económicos, e reclamar por cifras desorbitadas de diñeiro público.
Desta maneira, o TCE está sendo utilizado ─e o será cada vez máis─ para cuestionar aquelas medidas lexislativas dirixidas a eliminar progresivamente as fontes de enerxía fósil e nuclear. Será un obstáculo para priorizar o investimento en enerxías renovábeis e en eficiencia enerxética, para pór a produción de enerxía baixo o control público e para adoptar medidas que poñan fin á pobreza enerxética.
No actual contexto de emerxencia climática, ecolóxica e social, podemos enumerar polo menos cinco razóns polas cais o TCE supón un grave perigo:
- O TCE pon en risco os orzamentos públicos e o diñeiro dos contribuíntes.
Ningún acordo de comercio e investimentos do mundo deu lugar a tantas demandas investidor-Estado como o TCE. En marzo de 2020, o número total de demandas ISDS coñecidas interpostas baixo este tratado tiña alcanzado a alarmante cifra de 129. A finais de 2019, os diferentes gobernos xa tiñan sido condenados a pagar máis de 52 mil millóns de dólares, cantidade equivalente ao investimento anual necesario para proporcionar acceso á electricidade a persoas que carecen dela a escala mundial. O Reino de España é, a día de hoxe, o máis demandado baixo o TCE, acumulando un total de 47 denuncias, das que, 16 xa se resolveron a favor do investidor. Isto supón 1.046 millóns de euros. Esta cifra equivale a case que 7 veces o orzamento que España se comprometeu a aportar ao Fondo Verde da ONU para apoiar accións frente ao cambio climático.
- O TCE protexe os investimentos de combustíbeis fósiles, e utilízase para cuestionar e socavar as imprescindíbeis medidas de acción climática e ambiental.
Mentras que a descarbonización dos sistemas produtivos e económicos é crucial para enfrentar a emerxencia climática que ameaza a vida no planeta tal e como a coñecemos, os investimentos no sector da enerxía fósil (petróleo, gas, nuclear e carbón) encóntranse altamente protexidas baixo o TCE. Son numerosos os casos de demandas de investidores estranxeiros a Estados signatarios do TCE pola adopción de medidas encamiñadas á acción climática e á protección ambiental. Desde a recente ameaza de demanda millonaria de Uniper e RWE contra Holanda tras a aprobación de unha lei para o peche das centrais de carbón para xeración eléctrica en 2030, até a demanda da multinacional sueca Vattenfall contra Alemaña en 2009 por regular a protección da calidade da agua e da biodiversidade nunha planta eléctrica de carbón por valor de 1.400 millóns de euros. Ou a demanda de Rockhopper contra Italia en 2016 pola prohibición de novos proxectos de perforación de petróleo nas súas costas por valor de 40-50 millóns de dólares.
- O TCE ameaza o impulso ás enerxías renovábeis.
Conseguir un planeta libre de combustíbeis fósiles no que a produción de enerxía estexa baseada en fontes renovábeis é un gran desafío que requere grandes cambios de regulacións e leis. Considerando o precedente dos casos anteriormente descritos, é previsíbel imaxinar un escenario no que a posta en marcha do Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) dea paso a demandas millonarias contra Estados que lexislan pola consecución da neutralidade climática. No caso do Estado español, isto suporía un grave obstáculo na transición enerxética de un estado altamente vulnerébel ao cambio climático. Case que a metade (22 de 47) das demandas coñecidas contra o Reino de España ─aínda que basean os seus casos nos recortes das subvencións ás enerxías renovábeis─ son de investidores con vínculos na industria do gas, carbón, petróleo ou enerxía nuclear. O TCE non defende as pequenas empresas e as renovábeis.
- O TCE pode ser utilizado para combater as medidas destinadas a facer a enerxía asequíbel e a poñela baixo control público.
Varios estados de Europa do Leste foron demandados en virtude do TCE por ter aprobado medidas encamiñadas a limitar os elevados beneficios das compañías enerxéticas e a reducir os prezos da electricidade para os consumidores. As disposicións do TCE tamén poden utilizarse contra as iniciativas dirixidas a pór a produción e os servizos enerxéticos baixo propiedade e control público e democrático, así como a reverter os efectos negativos das fracasadas privatizacións do sector enerxético. Isto resulta especialmente preocupante no contexto de pobreza enerxética que sofren moitas familias en España. En 2018, o 15% dos lares do estado español sofrían temperaturas inadecuadas, demorábase no pagamento das facturas de enerxía ou ambas as dúas. Ao redor de 6,8 millóns de persoas sofreron pobreza enerxética ou estaban en risco de sofrela. Segundo Eurostat, España é o cuarto estado da Unión Europea co prezo da electricidad máis elevado e, sen embargo, o salario medio dos lares españoles está por baixo da media da UE.
- A arbitraxe entre investidores e Estados no marco do TCE é contrario ao Estado de Dereito e socava os sistemas xurídicos estatais.
Contrariamente ao principio de igualdade de acceso á xustiza, o TCE crea un sistema xudicial paralelo a disposición exclusiva de algúns dos axentes sociais con maior poder económico: os investidores estranxeiros. É de sobra coñecido que os árbitros privados que resolven os conflitos investidor-Estado gañan sumas millonarias con estes casos, contando así cun importante incentivo para apoiar, independentemente de cal sexa o interese público, o forte auxe dos litixios amparados polo TCE. Baixo este tratado, os árbitros gozan de un amplo poder á hora de determinar a forma na
que se interpretan as cláusulas contractuais en beneficio dos investidores, con enormes consecuencias sobre os orzamentos públicos. Así mesmo, en contra dos principios básicos de independencia e publicidade que rexen en calquera modelo de xustiza propio dun sistema democrático, as arbitraxes do TCE son altamente secretas e esconden con frecuencia conflitos de intereses que envolven os árbitros, vinculados a intereses empresariais.
Por outra parte, até a actualidade só cinco grandes firmas de avogados participaron no 46% de todas as demandas coñecidas en virtude do TCE. Resulta inadmisíbel que firmas de avogados, árbitros de natureza privada e investidores obteñan ingresos astronómicos a costa de litixios contra Estados que afectan a intereses xerais e diñeiro dos e das contribuintes. Neste sentido, o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, na súa sentenza de 2018 sobre o caso Achmea (Caso C-284/16), rexeitou con claridade a cláusula de arbitraxe dun acordo de investimento celebrado entre Estados membros da UE por resultar contrario ao Dereito da Unión.
Demandas das organizacións asinantes
En base ao aquí explicado, e á vista do inicio da segunda ronda de negociación para a modernización do TCE durante o próximo mes de xuño, as organizacións asinantes desta carta consideramos que, no seu estado actual, é moi improbábel que o proceso de modernización do TCE solucione os fallos descritos. Entre outras razóns, o mandato da UE para as negociacións do TCE non prevé o fin da protección dos investimentos en combustíbeis fósiles e enerxía nuclear, a exclusión das arbitraxes de investimento ISDS ou outras formas de solución de conflitos entre investidores e Estados nen a incorporación de obxectivos coercitivos para facer frente á emerxencia climática ou a degradación ambiental .
Mentres que a UE e España xa declararon a emerxencia climática e pretenden estar na vangarda da acción polo clima, resulta incongruente permanecer nun tratado que protexe os investimentos en combustíbeis fósiles.
En consecuencia, as organizacións e sindicatos asinantes facemos un chamado ao Goberno do Estado español a:
- Retirarse do TCE e plantexar no Consello da UE o seu derrogamento de maneira conxunta. O artigo 47 do TCE prevé a retirada do Tratado en calquera momento. Italia, por exemplo, xa o fixo en 2016. É simplemente unha cuestión de vontade política.
- Non continuar co actual proceso de modernización do TCE, xa que, polo seu limitado alcance e os conflitos de intereses involucrados, dificilmente poderá dar lugar a un tratado respectuoso co clima e o medio ambiente.
- Pór freo de inmediato ao proceso de expansión xeográfica do TCE e non permitir ningunha nova adhesión ao mesmo no seu estado actual.
- Solicitar a eliminación dos mecanismos de resolución de conflitos investidor-Estado, sexan o ISDS, o ICS, ou o Tribunal Multilateral de Investiemntos (MIC), tanto no TCE como noutros acordos actuais e futuros.
Se quieres sumar a túa asinatura, a do teu colectivo ou organización, entra no formulario.
Asinaturas de organizacións e membros da sociedade civil
- Abrir Brecha
- Acció Ecologista-Agró
- Africaye
- Aliança contra la Pobresa Energètica
- Aliança per l’Emergència Climàtica
- Alianza por el Clima
- AlterNativa – Intercanvi amb Pobles Indígenes
- Alternativa Republicana
- Amics de la Terra Mallorca
- Amigos de la Tierra
- Anticapitalistas
- ARBA (Asociación para la Recuperación del Bosque Autóctono)
- Asamblea de Vivienda de Usera (Madrid)
- ASIA-Associació Salut I Agroecología
- Asociación Actúa por un Mundo Sostenible
- Asociación Asturiana de Amigos de la Naturaleza (A.N.A.)
- Asociación Conceyu pola Transición Xusta
- Asociación Cultural Plural Anitzak
- Asociación de Cultura Popular Alborada -Gallur
- Asociación de Permacultura ATTA
- Asociación de Usuarios de la Sanidad de Bizkaia. SUMENDI
- Asociación de vecinos Goya Dalí
- Asociación Educativa La Guiosfera
- Asociación EntrePueblos
- Asociación Kutembea na Tanzania
- Asociación Los Pies en la Tierra
- Asociación Mesa de la Ría de Huelva
- Asociación Otro Tiempo
- Asociación Picu Rabicu
- Asociación Plataforma Salvemos las Villuercas
- Asociación Pro Derechos Humanos de Andalucía (APDHA) – Delegación de Sevilla
- Asociación Victimas de la Justicia
- Asociación Vuelta al Campo
- Associació de Dones La Frontissa
- Asturies pol Clima
- ATTAC España
- Attac País Valencia
- Avirueco
- Barbastro Animalista
- Biziz bizi
- Birdindmurcia
- Blind books
- Campanya Catalunya No als Tractats de Comerç i Inversió
- Centro de Asesoría y Estudios Sociales (CAES Cooperativa)
- Cerna
- CGT Alacant
- CGT Huelva
- CGT Menorca
- CGT-LKN de Euskal Herria
- CIDES (Centro de Iniciativas y Desarrollo Sostenible)
- Climacció
- CNT Valencia
- Consumidores Construyendo Futuro
- Colectivo Feminista Las Tejedoras
- Colectivo Toma la Plaza 15M Alicante
- Collectiu Ecología i Pau
- Comisión Legal Sol
- Confederación General del Trabajo (CGT)
- Confederación Intersindical
- Cooperacció
- Cooperativa El Poblet SCCL
- Cooperativa La Unió del Poblenou
- Coordinadora de ONG para el Desarrollo-España
- Coordinadora de Pensionistas de Euskadi
- Coordinadora Ecoloxista d’Asturies
- Coordinadora ONGs Desarrollo de Canarias (CONGDCA)
- DES DE BAIX
- Dones Llibertàries de CGT
- Dones x Dones
- Eco Acción
- ECOAR Global
- ECOGEIN
- Ecoimpulso
- Ecologistas en Acción Andalucía
- Ecologistas en Acción Extremadura
- Ecologistas en Acción de la Sierra de Huelva
- Ecologistas en Acción de Sanlúcar
- Ecologistas en Acción El Puerto de Sta. María
- Ecologistas en Acción Valencia
- Ecologistas en Acción. Confederación estatal
- Ekologistak Martxan
- ELA Sindikatua
- EnergEtica coop.
- Energy Consulting Siglo XXI
- Enerofilms
- Enginyeria Sense Fronteres
- ESK Sindikatua
- Extinction Rebellion (España)
- Extinction Rebellion Málaga
- Federación española de Ingeniería Sin Fronteras
- Federación Regional de Asociaciones Vecinales de Madrid (FRAVM)
- Federación Servicios a la Ciudadanía FSC-CCOO
- Feministas por el Clima
- Frente de Pueblos en Defensa de la Tierra y Agua Morelos, Puebla, Tlaxcala (México)
- Fridays For Future Huesca
- Fridays For Future Madrid
- Fridays For Future Marchena
- Fundació Deixalles
- Fundación de los Comunes
- GOB Mallorca
- Goiener Elkartea
- GRAMA (Grupo de Acción para el Medio Ambiente)
- Greenpeace España
- Grup local de Barcelona de Somenergia
- Grupo de Estudios Africanos de la UAM (GEA-UAM)
- Gure Energia
- Instituto Internacional de Derecho y Medio Ambiente (IIDMA)
- Instituto de Sostenibilidad Energética
- Intersindical de la Región Murciana
- Intersindical Valenciana
- La Garbancita Ecológica S. Coop. Mad. de Consumo Responsable Agroecológico
- LAB Sindikatua
- Lafede.cat – Organitzacions per a la Justícia Global
- Lavapiés ¿dónde vas?
- Les Agulles – Ecologistas en Acción
- Libertarias
- Madres por el Clima
- Madres por el Clima Asturias
- Madres por el Clima Cantabria
- Marea Pensionista Horta-Guinardó
- Marxa Mundial de les Dones-Catalunya
- Mikelazulo Kultur Elkartea
- Movimiento Ibérico Antinuclear
- No TTIP Tarragona-Reus
- Novact
- Observatori del Deute en la Globalització (ODG)
- Observatori DESC
- Observatorio de Multinacionales en América Latina – Paz con Dignidad
- Ongd AFRICANDO
- ONGDI Fondo Verde
- Pachakuti
- Perifèries
- Plataforma Antitérmica La Pereda
- Plataforma Auditoría Ciudadana de la Deuda
- Plataforma Ciudadana para una Transición Ecológica Justa
- Plataforma Ciudadana Zaragoza sin Fractura -ZsF
- Plataforma d’Afectats per la Hipoteca de Barcelona
- Plataforma en Defensa de los Paisajes de Teruel
- Plataforma por un Nuevo Modelo Energético
- Plataforma Renta Básica
- Plataforma Unitaria contra la Autopista Eléctrica
- Politki Elkartea
- PROCÉS CONSTITUENT
- PUPA (Plataforma de Usuarios y Pacientes en Defensa de una Sanidad Pública Universal y de Calidad para Tod@s)
- REAS – Red de Redes de Economía Alternativa y Solidaria
- Recortes Cero
- Red de Apoyo Mutuo en respuesta a los Megaproyectos Energéticos
- Red de Mujeres por una Transición Energética Ecofeminista
- Red de ONGD de Madrid
- Red Ecofeminista
- Red Universidades cultivadas
- Revo Prosperidad Sostenible
- Ruralitzem
- Sanaconsciencia
- Sindicato co.bas comissió de base
- SOLABRIA Sociedad Cooperativa
- Solidaridad Internacional Andalucía
- Som Energia SCCL
- Som Mobilitat SCCL
- Stecyl
- STEILAS
- Surgencia Medio Ambiente y Dinámica de Grupos, S.L.
- Sukar Horia
- Terraferida
- TRADENER
- Trawunche Madrid (Coordinación de Apoyo al Pueblo Mapuche)
- UGT
- Universidad Popular de Permacultura
- UPClima
- USOC-Mecalux.
- Verdegaia
- Volem Sencelles
- Xarxa per la sobirania energètica (Xse)
- Yayoflautas Madrid
- Adoración Guamán. Profesora de derecho en la Universitat de València
- Adrián Almazán. Investigador del Foro Transiciones
- Alberto Cabello Sánchez. Profesor en la Universidad de Extremadura
- Alberto Matarán Ruiz. Doctor Ambientólogo en el Departamento de Urbanística y Ordenación del Territorio en la Escuela Técnica Superior de Arquitectura de la Universidad de Granada
- Almudena Hernando. Profesora titular en el Departamento de Prehistoria, Facultad de Geografía e Historia, de la Universidad Complutense
- Ana Isabel Marrades. Profesora de Derecho Constitucional de la Universitat de València
- Anna Pérez Catalá. Ambientóloga especializada en comunicación sobre cambio climático
- Arcadi Oliveres Boadella. Presidente de la Universtat Internacional de la Pau (UNIPAU)
- Ariel Jérez Novara. Profesor Ciencias Políticas en la Universidad Complutense de Madrid y delegado de Innovación y Sostenibilidad FCPS-UCM
- Armando Fernández Steinko. Profesor titular de Sociología en la Universidad Complutense de Madrid
- Belén Martínez Madrid. Profesora titular del Departamento de Medicina y Cirugía Animal de la Facultad de Veterinaria de la Universidad Complutense de Madrid
- Carlos Sánchez Mato. Responsable de Políticas Económicas de IU y profesor de Economía en la Universidad Complutense de Madrid
- Carlos Vázquez. Secretario de Area Externa del Comité Central del PCE
- Carmen Castro García. Profesora de economía en la Universitat de València y especialista en políticas de género
- Carmen Velayos Castelo. Profesora titular de Ética y Filosofía Política en la Universidad de Salamanca
- Conchi Avellán Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Coral Ramírez Guerra. Miembro de la Coordinadora Federal de Més País Catalunya
- David Cid Colomer. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Dolores Póliz. Portavoz EQUO Cantabria
- Enrique Santiago Romero. Secretario General del Partido Comunista de España
- Ernest Urtasun, Eurodiputado de Catalunya En Comú
- Eva Aladro Vico. Profesora de la Universidad Complutense de Madrid
- Eva García Sempere. Coordinadora área de medio ambiente de IU y exdiputada
- Federico Demaria. Profesor de Economía Ecológica en la Universitat de Barcelona
- Fernando Luengo Escalonilla. Economista
- Gabriel Moreno Campo. Portavoz de EQUO Cantabria
- Gerardo Pisarello. Diputado y profesor de Derecho Constitucional de la Universidad de Barcelona
- Gorka Bueno Mendieta. Profesor titular de la Universidad UPV/EHU
- Iñaki Barcena Hinojal. Catedrático de Ciencia Política en Euskal Herriko Unibertsitatea
- Iria Vázquez Silva. Profesora de Sociología en la Universidad de Vigo
- Itsaxo Apraiz Larruzea. Doctora en Bioquímica
- Jéssica Álbiach. Presidenta de Catalunya en Comú Podem een el Parlament de Catalunya
- Joaquín Aparicio. Profesor Emérito Universidad Castilla-La Mancha
- Jorge Fonseca Castro. Catedrático Economía Aplicada en la Universidad Complutense de Madrid
- Jorge Riechmann. Profesor en la Universidad Autónoma de Madrid (Departamento de Filosofía) y Coordinador del Grupo de Investigación Transdisciplinar sobre Transiciones Socioecológicas (GinTRANS2)
- José Albelda. Profesor de la Universidad Politécnica de Valencia
- José Carlos González Lorente. Responsable de Sostenibilidad en CCOO
- José Manuel Rodríguez Victoriano. Profesor de la Universidad de Valencia
- Joseba Azkarraga Etxagibel. Profesor e investigador en Euskal Herriko Unibertsitatea
- Juan Carlos Monedero. Profesor de Ciencia Política y de la Administración en la Universidad Complutense de Madrid
- Juán Hernández Zubizarreta Profesor de la UPV/ EHU e investigador de OMAL
- Karmelo Garay Alarcia. Concejal por Unidas Podemos
- Lorena Ruiz-Huerta Garcia de Viedma. Abogada
- Lucas Ferro. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Luis Rico García-Amado. Coordinador general de Ecologistas en Acción
- Mª Luisa Moltó Carbonell. Catedrática de Análisis Económico de la Universitat de València
- Manu Pineda. Eurodiputado de Izquierda Unida Unidas-Podemos
- Marc Parés Franzi. Diputado del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Marco Masetti. Doctor Arquitectura y Energia, La Salle, Universitat Ramon Llull
- Margarita Mediavilla Pascual. Profesora de la Escuela de Ingenierías Industriales y miembro del grupo de investigación en Energía, Economía y Dinámica de Sistemas de la de la Universidad de Valladolid
- María Eugenia Rodríguez Palop. Eurodiputada y profesora de Filosofía del derecho especializada en derechos humanos
- Marta Ribas Frías. Diputa del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Miguel Urbán Crespo. Eurodiputado
- Mikel Córdoba. Jurista y consultor en derechos humanos
- Niall Binns. Profesor titular de Literatura Hispanoamericana en la Universidad Complutense de Madrid
- Óscar Carpintero. Profesor de Economía Aplicada en la Universidad de Valladolid
- Pablo Jiménez. Responsable en Tratados de Comercio e Inversión de IU (Izquierda Unida)
- Paco Segura. Coordinador general de Ecologistas en Acción
- Ramón del Buey Cañas. Profesor e investigador en la Universidad Autónoma de Madrid
- Roberto Cantoni. Investigador de la Universitat Autònoma de Barcelona
- Salvador González Santiago Responsable de movimientos sociales del PCE-EPK, ARABA
- Sira Rego. Eurodiputada
- Susana Segovia. Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem
- Tomás R. Villasante. Profesor Honorífico de la Universidad Complutense de Madrid
- Xavier Pedrol Rovira. Profesor de Filosofía del Derecho en la Universidad de Barcelona
- Yayo Herrero. Antropóloga, ingeniera, educadora social y activista ecofeminista
- Yolanda López. Diputada del Parlament de Catalunya por Catalunya en Comú Podem